کورتیزول و حجم عضلانی

بعد از اینکه ساعت های زیادی را در باشگاه گذراندید،  و برای ساخت بافت های عضلانی جدید زحمت ها کشیدید، بدترین اتفاقی که می تواند برایتان بیفتد این است که حجم نیاورید و نتیجه خوبی از تمریناتتان نگیرید.

متاسفانه، اگر مقدار هورمونی که کورتیزول نامیده می شود در بدن بالا رود، این اتفاق صد در صد خواهد افتاد. همه تلاشهایتان بی نتیجه مانده و بدنتان عضله سازی و تفکیک عضلانی که سعی می کردید به دست آورید را خراب می کند. به همین دلیل در این مقاله تصمیم گرفته ایم شما را بیشتر با این هورمون و رابطه آن با حجم عضلانی آشنا کنیم.

کورتیزول چیست؟

کورتیزول هورمونی است که توسط قشر غده آدرنال (غده فوق کلیوی) در غده آدرنال ترشح می شود و چند مسئولیت بر عهده دارد: عملکرد اصلی این هورمون افزایش ذخیره آمینواسیدها در کبد در مواقعی است که مقدار این هورمون در آن کم باشد. اما این عملکرد در جهت کاتابولیسم پروتئین نیز عمل می کند.

کورتیزول همچنین به بالا بردن فشار خون و قند خون نیز کمک می کند و تاثیر بازدارنده ایمنی بر بدن دارد (جلوگیری از تشکیل پادتن ها و حضور آنتی ژن) و درنتیجه، وقتی مقدار زیادی از آن در طول زمان دیده شود، احتمال بیمار شدن فرد نیز وجود دارد چون در این حالت عملکرد سیستم دفاعی بدن پایین می آید.

چه چیز بر ترشح کورتیزول تاثیر می گذارد؟

یکی از بزرگترین فاکتورهای موثر در ترشح کورتیزول در بدن، استرس است. وقتی تحت استرس و فشار عصبی باشید، این استرس چه از کار ناشی شده باشد، چه از مشکلات خانوادگی یا مالی، زمانیکه این استرس به حد بالایی برسد، بدن شروع به ترشح مقدار بیشتری کورتیزول می کند.

یکی دیگر از محرک های تولید کورتیزول، بالا رفتن استرس و فشار وارد بر بدن طی تمرین است. تمرین زدگی یکی از بدترین محرک ها برای از دست رفتن عضلات است. اگر مدت زمان ریکاوری بین جلسات تمرینات شدیدتان کافی نباشد، کورتیزول در بدن بالا رفته و شروع به مشکل سازی می کند.

به خاطر داشته باشید که این مسئله درمورد جلسات بدنسازی و وزنه برداری بیشتر صدق می کند تا تمرینات هوازی و کاردیو. اگر به طور منظم و مداوم تمرینات کاردیو شدید را پشت سر هم انجام می دهید، انجام تمرینات کاردیو به تنهایی بر مقدار کورتیزول در بدنتان تاثیری نخواهد داشت.

اما زمانیکه حجم زیادی از تمرینات کاردیو و هوازی را به همراه تمرینات بدنسازی یا وزنه برداری انجام دهید، برایتان مشکل ساز می شود چون در این شرایط پیام های مختلفی به بدنتان می دهید. به طور کلی، کاردیو باعث می شود بدن بافت های عضلانی را در هم شکند، درحالیکه هدف اصلی  بدنسازی و وزنه برداری ساخت بافت های عضلانی جدید است. بعد از یک جلسه بدنسازی، عضلات شما چاک ها و پارگی هایی در خود دارند، به این طریق انجام یک جلسه کاردیو بلافاصله بعد یا فبل از آن عضلات را در هم شکسته و پاره می کند و این یعنی مدت زمان بیشتری برای ریکاوری نیاز دارید.

علاوه بر این، باید تاثیرات برنامه بدنسازی خود را بر روی CNS (سیستم عصبی مرکزی) نیز در نظر داشته باشید چون این می تواند خیلی خوب نشاندهنده این باشد که در خطر تمرین زدگی هستید یا نه. گاهی اوقات، افراد فقط به تمرین زدگی عضلانی توجه می کنند درحالیکه این واقعیت را که سیستم عصبی مرکزی هم باید بین جلسات تمرینی ریکاور شود را به طور کلی فراموش میکنند.

عواملی از تمرین که ریکاوری سیستم عصبی مرکزی را به خطر می اندازند، عبارتند از:

استراحت های کوتاه مدت بین هر ست
برنامه تمرینی هفتگی نامنظم (گذاشتن چند روز با تمرینات سبک درکنار روزهای تمرینی سنگین و همچنین استفاده از دامنه تکرار متفاوت در طول هفته).
نداشتن زمان کافی برای استراحت بین جلسات تمرینی.
انجام ست های زیاد در لیفت های ترکیبی.

داشتن یک رژیم غذایی خیلی کم کربوهیدرات هم می تواند منجر به بالا رفتن کورتیزول در بدن شود. از آنجا که انسولین و کورتیزول مخالف یکدیگر عمل می کنند—انسولین هورمون غالب در ساخت بافت است و کورتیزول هورمون غالب در شکستن این بافت هاست—هرچه که باعث کاهش انسولین در بدن شود، مقدارکورتیزول را افزایش میدهد.

این می تواند شامل یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات هم باشد (چون کربوهیدرات بر ترشح انسولین تاثیر می گذارد).

برای جلوگیری از ترشح کورتیزول چه باید کرد؟

اگر تصور می کنید که بدنتان مقدار زیادی کورتیزول ترشح می کند و در معرض از دست دادن بافت های عضلانی خود هستید، باید اقدامات زیر را انجام دهید:

کاهش استرس زندگی. برای این منظور می توانید از تمرینات تنفس عمیق، کاهش تعهدات و مسئولیت ها، و شرکت در فعالیت های اجتماعی و فیزیکی که واقعاً ریلکس کننده و لذت بخش باشد حداقل یکبار در هفته، استفاده کنید. حتی انجان تمرینات یوگا یا ورزش های مشابه که اساساً در جهت ریلکس سازی کار می کنند میتواند به شما برای جلوگیزی از افزایش کورتیزول در بدن کمک کند.
ارزیابی برنامه تمرینی. اولین چیزی که باید اصلاح کنید این است که در طول هفته به اندازه کافی روز استراحت داشته باشید. اگر در طول هفته حداقل یک روز استراحت کامل نداشته باشید، حتماً باید در برنامه تمرینیتان تجدیدنظر کنید. مسئله بعدی این است که ببینید چند وقت یکبار از وزنه های خیلی سنگین استفاده می کنید و مقدار آن را در طول هفته حساب کنید (ست/تکرار/وزنه کلی). سعی کنید این مقدار را کمی پایین بیاورید تا استرس و فشار زیادی به بدنتان وارد نکنید. و آخر اینکه، اگر تمرینات با وقفه را زیادی برای تمرینات کاردیو خود انجام می دهید، بهتر است آن مقدار به یک یا دو جلسه در هفته کاهش دهید.
بازبینی رژیم غذایی. آخرین اقدامی که باید انجام دهید این است که نگاهی کلی به رژیم غذاییتان بیندازید. آخرین باری که یک وقفه رژیم داشتید کی بوده است؟ اگر مدت زمان زیادی از آن می گذرد، ممکن است بدنتان با کند کردن متابولیسم خود و با رفتن استرس، به آن واکنش داده باشد. پس ابتدا دو هفته کامل دست از رژیم بردارید و مقدار متعادلی کالری در این مدت مصرف کنید. پس از آن، اگر مدت زمان زیادی است که رژیم غذاییتان کم کربوهیدرات بوده است، درمورد یک رژیم با مصرف متعادل تری از کربوهیدرات فکر کنید. همچنین ببینید در رژیم غذاییتان چه مقدار از چربی استفاده می کنید. یادتان باشد حتماً به مقداری چربی در رژیمتان برای برخی عملکردهای خاص و تولید هورمون های جنسی نیاز دارید و محدود کردن بیش از حد مقدار چربی مصرفی می تواند مشکلاتی در بدنتان ایجاد کند.

پس حتماً به این سه جزء مهم در برنامه تمرینی و شیوه زندگی خود دقت داشته باشید. اگر می بینید که هرکدام از اینها اشکالاتی دارد، در پی اصلاح آن باشید تا بتوانید از تمریناتتان بهترین نتیجه را کسب کنید.