چرا استرس موجب پرخوری و چاقی می شود

استرس به هرگونه تغییر در سلامت و وضعیت عادی اطلاق می شود. استرس زمانی ایجاد می شود که اتفاق بدی یا حتی اتفاق خوبی بیفتد. ترفیع رتبه نوعی استرس است، همینطور اخراج شدن از کار. تغییرات فکری به همان اندازه تغییرات واقعی در زندگی موجب استرس می شود. افسردگی و اضطراب اینکه بالاخره آن کار جدید را به شما می دهند یا نه استرس ایجاد می کند. اکثر اوقات، افراد برای راحت کردن خود، مقابله با استرس یا صرفاً انجام کاری در مواقع ناراحتی و افسردگی به غذا پناه می برند. خیلی افراد به اشتباه از غذا برای برآوردن برخی نیازهای اصلی خود مثل استراحت، ابراز احساسات، تحریک عقلانی یا آسایش استفاده می کنند. اما غذا هیچکدام از این نیازها را راضی نمی کند. بااینکه خیلی افراد از غذا در واکنش به احساساتی مثل عصبانیت، خستگی، تنهایی و ناراحتی استفاده می کنند، اما استرس دلیل اصلی پرخوری های احساسی قلمداد می شود.

تصور کنید که بین روز است و شما با یک استرس ناگهانی روبه رو می شوید. رئیستان درمورد اشتباه بسیار بزرگی که مرتکب شده اید به شما ایمیل می زند یا پزشک کودکتان با شما تماس می گیرد و می گوید که جواب آزمایش کودک ۶ ساله تان غیرطبیعی است. بدنتان به حالت استرس می رود. طی این واکنش، سلولها برای سوخت، قند بدنتان را تخریب می کنند و این عمل با سرعت بسیار بالایی انجام می شود. متاسفانه، در این روز خاص، شما صبحانه هم نخورده اید و غذای شب قبلتان هم بستنی و یک نوشابه رژیمی بوده است.

میزان قند خون در گردش شما برای کنار آمدن با این اتفاق استرس زا بسیار پایین است. درنتیجه، کبد بخشی از قند خون ذخیره خود را آزاد می کند. وقتی آن اتفاق استرس زا پایان یافت، قند خون شما پایین و تخلیه شده است. قندخون پایین، که به هیپوگلیسمی معروف است، موجب ضعف، اضطراب، عصبی بودن، لرزش و پریشانی می شود. شما احساس ضعف، لرزش و کج خلقی می کنید. چون بدنتان نیاز مبرمی به قند دارد، دنبال شکلات و پیراشکی و امثال آن می روید.

این انتخاب خوبی نیست. خوردن قندهای ساده و هله هوله، درست است که قند خونتان را بالا می برد اما فقط به مدت بسیار کوتاهی. به محض اینکه آن قند متابولیسم شود، سطح قندخون در گردش شما دوباره پایین و به وضعیت قبل برمی گردد. و وضعیت ضعیف روحی و ذهنی شما تکرار می شود.

پس چه باید کرد؟

۱) واکنش استرس را تشخیص دهید. وقتی با یک موقعیت استرس زا روبه رو می شوید، مغز شما به غذه آدرنال پیغام می دهد که هورمونی به نام کورتیزول ترشح کند. کورتیزول درمقابل گلوکز و اسیدهای چرب به گردش خون ازاد می کند تا انرژی لازم برای عضلات فراهم آید. بالا بودن سطح کورتیزول در بدن موجب بالا رفتن اشتها و ذخیره های چربی بدن می شودف مخصوصاً در ناحیه شکم و ران ها.

۲) بدانید که استرس چطور بر تغذیه شما تاثیر می گذارد. استرس اشتها را زیاد می کند و باعث می شود بدنتان غذاهایی را طلب کند که بسیار پرکالری هستند اما موادمغذی چندانی ندارند. متاسفانه، محققان هنوز تعیین نکرده اند که چرا افرادیکه از روی استرس پرخوری می کنند به سوی یکسری غذاهای خاص کشیده می شوند.

۳) نگران نباشید، خوشحال باشید. برای پایین آوردن استرس چه کار می توانید بکنید؟ به جای اینکه آرامش را در غذاها دنبال کنید، در فعالیت های لذت بخشی که کالری نداشته باشند، شرکت کنید. می توانید از ماساژ استفاده کنید، به ملاقات یکی از دوستان بروید، کتاب بخوانید، فیلم نگاه کنید یا با فرزندتان بازی کنید.

۴) مسئولیت قبول کنید. وقتی با یک اتفاق استرس زا روبه رو می شوید، با خودتان فکر کنید که برای به حداقل رساندن فشار روحی، چه می توانید بکنید. به جای اینکه خود را قربانی آن اتفاق بدانید، سعی کنید مسئولیت آنرا گردن بگیرید. در این فرایند، میزان تولید کورتیزول در بدنتان پایین می آید و درنتیجه عوارض منفی و زیان بار ترشح طولانی مدت این هورمون به حداقل می رسد.

۵) از انواع و اقسام غذاها استفاده کنید. ازآنجاکه استرس بر قند خون تاثیر می گذارد، بهتر است که در طول روز از غذاهای سالم استفاده کنید تا سطح قند خون در بدنتان کنترل شود. افرادیکه از روی استرس پرخوری می کنند، بیشتر به دنیال کربوهیدرات های قندی می روند، پس حتماً در هر وعده غذایی از مقدار لازم پروتئین و چربی هم استفاده کنید.

۶) صبحانه بخورید. یک صبحانه خوب و کامل باید حاوی پروتئین، کربوهیدرات و چربی باشد تا سطح قندخون در طول روز ثابت بماند و دیگر تمایلی به خوردن شکلات و شیرینی پیدا نکنید.

۷) ذخائر ویتامین و موادمعدنی بدن را پر کنید. استرس باعث می شود که بدن ویتامین و موادمعدنی بیشتری بسوزاند، مخصوصاً ویتامین B کمپلکس، منیزیم و زینک. این موادمغذی برای توازن قند خون در بدن لازم اند. وقتی سطح آنها در بدن پایین می آید، سطح استرس بالا می رود. همچنین، غدد آدرنال در مواقع استرس نیاز بیشتری به ویتامین C و اسید پانتوتنیک پیدا می کند. برای تامین این نیازها، از سبزیجات و میوه جات سالم استفاده کنید.

۸) فعالیت فیزیکی داشته باشید. ورزش در حد تعادل می تواند به پایین آوردن هورمون کورتیزول در بدن کمک کند. تحقیقات مختلفی نشان داده است که فعالیت فیزیکی متعادل به تعدیل روحیه، کاهش استرس، ارتقاء اعتماد به نفس، و برنامه ریزی مغز برای خوشبین بودن به جای بدبین بودن، کمک می کند. ورزش های هوازی و غیرهوازی را به طور منظم انجام دهید اما نه بیش از اندازه. چون خستگی بیش از اندازه از تمرین سطح کورتیزول را بالا می برد.

۹) استراحت کافی داشته باشید. کمبود خواب بر سطح قند خون تاثیر می گذارد، سطح کورتیزول را بالا می برد و تولید لپتین (هورمونی که سیر شدن شما را اعلام می کند) را کاهش می دهد. سعی کنید هر شب کمی زودتر به خواب بروید و حتماً هشت ساعت خواب شب را داشته باشید. از کجا می توانید بفهمید که واقعاً گرسنه تان است یا فقط از روی استرس می خواهید غذا بخورید؟ گرسنگی احساسی یا گرسنگی فیزیکی تفاوت های زیادی با هم دارند. وقتی به دلایل احساسی غذا می خورید، معمولاً به دنبال یک نوع خاص از غذاها مثل بستنی، شکلات، شیرینی و پیتزا و امثال اینها هستید و فقط این غذاها هستند که نیازتان را برآورده می کنند. اما وقتی واقعاً گرسنه تان باشد، به انتخاب های مختلفی گرایش دارید.

از آنجا که استرس همیشه برای همه ما پیش می آید، باید روش هایی برای تحریک واکنش آرامش در خودمان پیدا کنیم. ریلکسیشن و تمدد اعصاب فشارخون را پایین آوررده، تنفس را بهبود بخشیده، ضربان قلب را کاهش داده، فشار عضلانی را از بین برده و فشارهای عصبی و احساسی را برطرف می کند. این واکنش بسیار فردی است اما رویکردهایی وجود دارد معمولاً برای اکثریت کار می کند: مثل ورزش، تکنیک های تنفس عمیق، ریلکسیشن عضلات، مدیتیشن، و داشتن حمایت اجتماعی.