آیا لخته خونی میتوانند خطرناک باشند؟

بجز کلسترول که بـرای افـراد بــالای ۴۰ سال خطری بالقوه  بشمار میرود، قاتل دیگری بنام لخته خونی در کمین  افـراد مـیباشد. لخته های خونی کـه باعث انسداد رگهـای اصلی بدن می گردنـد، می تواند بسیار دردنـاک شده و در موارد منجر بـه مـرگ گـردنـد. در مـورد خـطـرات آنها آگاهی یافته و از خود محافظت نمایید.

ماهیت لخته های خونی بـطور عـادی وقتی قسمتی از بدن شما بریده می شـود،  خـون بـرای بـستـن زخـم لـخته شـده و جهت جلوگیری از  بروز عفونت پوسته ای ایجاد میگردد. با این حال، در برخی از موارد خون منعقد شده در درون رگـها تـشکیـل شـده و شـرایطـی بـه نـام “تـشـکیـل عمـقی لخته خـون در عـروق”  (VDT) را پدید می آورد. نه تنها این لخته های خونی می توانند باعث محدودیت جریان خون در رگها شوند، بلکه ممکن است بـدرون وریدهای حیـاتی تر مانند قلب، شــش ها و مغز نیز رخنه نمایند. این حالت می تواند خطرناک بوده و درمواردی منجر به مرگ گردد.

محل های تشکیل لخته های خونی

متداولترین لخته های خونی در رگهای عمقی و معمولا در پاها ایجاد شده و نیز مـمـکن اسـت رگهای دستها و لگن خاصره را نیز مسدود نمایند. بندرت، و بخصوص در کودکانـی که دچـار امراض کم آبی هسـتــند، لخته های خونی میتوانند رگهای کلیه را نیز مسدود کنند.

علائم بیماری

یـک لخته خونی میتواند بطور جزئی و یا کلی باعث انسداد جریان خون در رگ شـود. در هر حـال در آن بخش التهاب ایجاد میگردد. علائمی مانند تورم، قرمزی، افزایش تدریجی درد، احساس درد شدید هنـگام خـم نـمودن موضـع، گـرفـتـگی عضلانی در پاها، گرمی پوست در نزدیکی لخته خون و رنگ پریدگی میتوانند نشانه این بیماری باشند.

گاهی اوقات لخته های خونی بدون علامت ظاهر می شـوند. در واقـع بـیـش از نیمی از افراد مبتلا به این بیماری دچار هیچ عوارضی نمی گردند.

عوامل بیماری

فاکتورهای زیادی از قبیـل عـدم فعالیت جسمانی و عوامل ژنتیکی در ایجاد عارضه لخته های خونی دخیل هستند. متداول ترین عوامل و فاکتورها عبارتند از:

عدم فعالیت جسمانی بلندمدت، مانند نشستن در هواپیما یا خوابیدن طولانی در تخت خواب بدلیل بیماری.
عمل های جراحی، مخصوصا در استخوان و قلب.
آسیبهای بدنی، مانند شکستگی پا و لگن
چاقی مفرط
حمله قلبی
سرطان
اختلالات ژنتیکی در رابطه با لختگی خون
صدمات رگهای خونی و ایجاد تغییرات غیر طبیعی در فشار خون

افرادی که در خطر ابتلا قرار دارند

همانگونه که علائم بیماری نشان میدهد، افرادی که دارای سبک زندگی بی تـحرک بوده و یا اکـثـرا در حال سفر هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. کسانی که بیش از حد چاق می باشند و یـا سابقه بیماری قلبی یـا سرطان دارنـد نـیـز احـتمال مبتلا شدنشان زیاد است.

صـرفه نظر از جنـسیت، تـقـریبا از هر ۱۰۰۰ نفر دو نفر به بیماری تشکیل لخته های حـاد خون در عروق دچار میشوند. با این حال احتمال ایجاد مجدد لـخته های خونی در مردان بیشتر از زنان است. یک مطالعه دانشگاهی نشان داد که ۲۰ درصد از مردانـی که دارای لخته خونی بودند، در بخش دیگری از بدنشان نیز به این عارضه مبتلا شـدنـد. احـتـمـال ایجاد لخته های خونی مکرر در مردان سه برابر مقدار آن در زنان است.

روشهای تشخیص

چنانچه هر یـک از عـلائمی که قبلا گفته شد را در خود مشاهده نمودید، حتما به پزشک مراجعه کنید. برای تشخیص بیماری لخته های خونی میتوان هر یک از تسهای تصویری زیر را مورد استفاده قرار داد.

ونـوگرافی: این دقیقترین روش برای تشخیص لختگی حاد خود در عروق میـباشد، امـا زانهایی هم دارد که می توان به خطر افزایش لخته های خونی اشاره نمود. یک رنگیــنه به داخل رگ تـزریـق شده و با مشخص نمودن بخشهای مسدود شده تشخص را میسر میسازد.

مافوق صوت: مؤثرترین روش بعد از ونوگرافی است که در آن با ارسال اموج صـوتـی به بدن و تشکیل تصاویر بر طبق طول موج اصوات بیماری تشخص داده میشود.

اسکن MRI و CAT: تصویر برداری تشـدید مغناطیسی (MRI) – امواج رادیوئی که برای تصویر برداری از اندام استفاده میشود-و اسکن CAT- عکس برداری توسط اشعه ایکـس از بخشهای مختلف بدن – با اینکه کمتر مورد استفاده قرار می گیرند، می تـوانـند بـرای تشخیص این بیماری بکار گرفته شوند.

روشهای درمان

لخـته هـای خـونی از طـریق مـصـرف دارو از بین نمی روند امـا داروهـای ضـد انعقاد خون ( رقـیـق کنــنده های خونی ) می تـوانند از گسـترش و بزرگ شدن لخته ها و از بـوجـود آمدن آنها در بخشهای دیگر بدن جلوگیری بعمل آورند؛ بدن خودش آنها را از بین خـواهـد برد. یکی از عوارض جانبی این داروها این است که از زخـم مـقـدار بـیـشتری خون خارج و مدت زمان التیام آن طولانی تر خواهد شد.

ممکن است از بـین رفتن لخته های خونی چندین هفته بطول بکشد. عضو آسیب دیده باید بطرف بالا نگه داشته شده و بطور مداوم حرکت داده شود، و در صورت وجود درد، در مجاورت گرما قرار بگیرید. پزشک ممکن است برای تقلیل درد در ناحیه قوزک پا جورابهای مخصوص تجویز نماید.

اگر لخته خونی بزرگ و دنباله دار بـاشـد، پـزشک ممکن است یک نوع داروی قوی برطرف کنـنـده لـخته خونی توصیه نماید. این داروها ممکن است خطر خونریزی بـیـش از حـد را افزایش دهند و به همین خاطر در موارد خیلی حاد از آنها استفاده می شود.

میزان خطرناکی

احتمال اینکه لخته های خونی بخصوص زمانی که پایین زانو قرار دارند، یـک تحدید جدی برای زندگی محسوب گردد، تقریبا صفر است. اما اگر بالای زانو باشند، میتوانند از جای خـود حـرکت کـرده و یـکـی از رگـهـای اصـلی قلب، ششها یا مغز را مسدود کنند. به این حـالت “آمبلی” گـفـته شــده و ممکن است باعث سکته و یا حملات قلبی گردد. معمولا بدترین عوارض لخته خونی، ایجاد صدمات بافتی میباشد.

روش پیشگیری

بهترین راه پیشگیری از انسداد رگها و ایجاد لخته های خونی، داشتن یک سـبک زندگی سالم و فعال است. اگر مجبورید مرتبا به مسافرت بروید و یا شغل شما بــگونه است که باید مدتهای طـولانی روی صنـدلـی بنشینید، پاهایتـان را حـرکت داده، مـحـل خـود را در صندلی عوض کرده و برای جلوگیری از ایجاد لخته هـای خـونی مـرتـب از سـر جـای خود بلند شوید. همچنین وزن خود را متعادل نگهداشته، لباسهای گشاد پوشیده و به مقدار زیاد آب بنوشید.

از سیستم گردش خون خود محافظت کنید

خـون بــه عضلاتتان مواد غذایی رسانده، اکسیژن بدنتان را تامین نموده و شـمـا را گـرم نـگه می دارد. یک لخـته خونی این سیستم منظم را مختـل کـرده و شـمـا را در مـعـرض صدمات جدی قرار می دهد. با رعایت اندکی از مسائل پیشگیرانه، می توانید سلامتی خود را از این خطر درو کنید.