آشنایی با موی سر و علت ریزش آن + درمان

در پوست سر یک فرد معمولی ۱۰۰ هزار تار مو، در افراد با موهای قرمز ۹۰ هزار، در افراد با موهای مشکی ۱۱۰ هزار و افراد با موهای بلوند ۱۵۰ هزار تار مو موجود میباشد. در سـر بچـه در هــر سانتی متر مربع سر ۱۱۰۰ پیاز مو وجود دارد کـه ایـن تعـداد در سـن ۲۵ ســالگی به ۶۰۰ و در سن ۳۰ الـی ۵۰ سـالـگـی بـه ۲۵۰ الـی ۳۰۰ تـار مـو کـاهــــش مـییابد. از هر پیاز مو در حدود ۲۵ تار مو (پس از ریزش تـار مو قبلی) در طول حیات فرد رویش می کند که هر کدام از  آنها سالها باقی می ماند. مو از پروتئـیـنـی بـنـام کـــراتین تشکیل یافته است این همان ماده ای است که سـازنــده پر پرندگان، ناخن، سم و چنگـال حیوانات می بـاشد. خود کـراتـیـن عـمدتـا از اسـیـد آمــینه سیستئین (CYSTEINE) تشکیل یافته است. همـچنین مـو حـاوی رنـگدانه مــلانین میباشد. دو نوع ملانین در مو تولید میـگردد یکی اوملانین (EUMELANIN) که ایجاد کننده رنـگ قـهوه ای و مشــــکی است و فئوملانین (PHAEOMELANIN) که ایجاد کننده رنگ قرمز می باشد. تـرکـیــب این دو دو نوع رنگدانه رنگهای متنوع مو را پدید می آورند. قطر مو ۰٫۱ میلی متر می باشـد. مو بطور متوسط در روز ۰٫۳۵ میلی متر و در ماه ۱ سانتی متر رشد می کـــند. رشد مو در تابستان از زمستان بیشتر بوده و همچنین رشد مو در مردان انــدکی سریعتر از زنان میباشد. حداکثر طول مو در سر ۷۰ الی ۹۰ سانتی متر میباشد. در بـــدن انسان ۳ نوع مو رشد میکند:

۱- لانوگو (LANUGO): موی نازک، بی رنگ و فاقد مغز میانی که کرک مانند بوده و تمام بدن جنین را در رحم میپوشاند اما یک ماه پیش از بدنیا آمدن کودک این موها ریزش پیدا میکنند.

۲- ولوس (VELLUS): تمام سطح پوست بدن جز کف دست و پا و لبها را پوشانده.این مو نیز کرک مانند بوده و فاقد رنگدانه است.لطیف، نرم و نازک و فاقد مغز میانی میباشد.

۳- ترمینال (TERMINAL): موهای بلند و ضخیم و زبری می باشند که ابــروهـــا، مـوی سر، مژه ها، ریش و سبیل و موهای نواحی تناسلی را تشکیل میدهد.

در بدن موهای ولوس قادر به تبدیل به موهای ترمینال میباشند ( بـا تـحریک هورمونهای مردانه).

استحکام موی شما به پروتئین کراتین بستگی دارد. یک تار مو میتواند تا ۲۵ درصد طول طبیعی خود پیش از آنکه پاره گردد کشیده شود. ایـن مـقـدار در تــار مــوی خیس به ۵۰ درصد میرسد! هر تار مو پیش از آنکه پاره گردد قادر به تحمل ۱۰۰ گرم بار می بـاشد به عبارتی اگر مـوهای سر را بریده و بصورت طناب درآوریم آن طنـاب قـــادر به تحمل ۱۰ تن بار خواهد بود! استحکام موی سر شما برابر با استحکام یک مفتول مسی بـــا قطر برابر با تار مو میباشد! مراحل رشد مو به قرار زیر است:

۱- مـرحله رشد فعال و یا آناژن (ANAGEN):
دراین مرحله سلولهای فولیکول مرتبا رشد کرده
و تقسیم شده و شاخی میـگردند و ساقه مـو را
تشکیل میدهند.

۲- مـرحله انتقالی و یا کاتاژن (CATAGEN):
در ایـن مــرحـــله رشد مو کند شده و مو به ۶/۱
طول خود چروکیده میشود.

۳- مرحله ریزش مو و یا تلوژن (TELOGEN): در ایـن مرحله رشد مـو مـتـوقف شده و ارتباط قاعده فولیکول با مو سست شده و در اثر فشار تار موی جدید در حال رشد، تـــار موی قدیمی میریزد. این مرحله، مرحله استراحت مو نیز نامیده میگردد.

مرحله آناژن معمـولا در سر ۶ سـال به طـول مـی انــجامد و ۸۵ درصد موهای سر در این مرحله قرار دارند.

مـرحـــله کاتاژن در موهای سر در حدود ۱۰ روز بطول می انجامد و تنها ۱ درصد مـوهـای سر در این مرحله قرار دارند

مرحله تلوژن در موهای سر معمولا ۱۲ هفته بطول می انجامد و ۲۵ درصد مـوهــای سر در این مرحله قرار دارند.

دوره سیکل کامل رشد و ریزش مو حدود ۳ الی ۴ سال به طول می انجامد اما این مدت برای مژه ها ۴ ماه است. مدت رشد و استراحت موهای نواحی دیـگر بـدن بـــه قــرار زیر میباشد:

۱- ابـرو: مـدت اسـتـراحـــت: ۱۲ هفته/ مدت رشد: ۸-۴ هفته/ تـعـداد پـیـاز مــو در هــر سانتیمتر مربع پوست: ۳۵۰ / سرعت رشد در روز: ۰٫۶۱ میلی متر

۲- ریش صورت: مدت استراحت: ۱۰ هفته/ مدت رشد: ۱ سال/ تـعداد پــیـاز مو در هر سانتی متر مربع: ۵۰۰ در چانه و ۸۰۰ در گونه/ سرعت رشد: ۰٫۳۲ میلی متر

۳- سبیل: مدت استراحت: ۶ هفته/ مدت رشد: ۱۶ هفته/ تعداد پیاز در هر سانتیــمـتر مربع: ۵۰۰/ سرعت رشد: ۰٫۳۸ میلی متر

۴- زیر بغل: مـدت اسـتـراحــت: ۱۲ هفـتـه/ مـــدت رشد: ۱۶ هفته/ تعداد پیاز مو: ۶۵ / سرعت رشد: ۰٫۳ میلی متر

۵- موهای پا: مدت استراحت: ۲۴ هفته/ مدت رشد: ۱۶ هفته/ تـعـداد پـیـاز مــو: ۶۰ / سرعت رشد: ۰٫۲۱ میلی متر

۶- موهای نواحی تناسلی: مدت استراحت: یک هفته/ مدت رشد: چندین ماه/تعداد پیاز مو: ۷۰ / سرعت رشد: ۰٫۳ میلی متر

علت آن کـه موهای سر همواره در حال رشد می بـاشـد امـا مثـلا مـوهـای ابرو تا اندازه مشخص بلند میگردد، در کنترل ژنتـیـکی آنهـا بـوده کـه مـدت زمـان آنـاژن و تلوژن آنها را تعیین می کـند. مثلا در موی سر در آن واحد ۸۵ درصد موها در حال رشد بوده و تنها ۱۳ درصد مـوها در حال استراحت میباشند. اما در ابرو تنها ۱۰ درصد موها درحال رشد و ۹۰ درصد موها در حال استراحت هستند.

ریزش ۵۰ الی ۱۰۰ تار مو از موهای سر در روز طبیعی میبـاشد. شـکل مو و یا صاف و یا مجعد بودن مو به ۲ عامل بستگی دارد:

۱- جهتی که تارهای مو از فولیکول و پوست سر خارج میگردد.

۲- شکل خود فولیکول. هنگامی که سطح مقطع تار مو گرد یاشد و مـو عمود بر پوست سر بروید موها صاف میشوند. هـنگامی که سطح مقطع تار مو بیضی شکل و با اندکی زاویه از پوست سر خارج می گردد، موها موج دار می شـوند. هنگامی که سطح مقطع موها بیضی کشیده باشد و با زاویه تیزی از پوست سر برویند موها مجعد میشوند.

هیرسوتیزم (HIRSUTISM) چیست؟
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

همانطور که اشاره شد موهای از نوع ولوس (که در تمام بدن پراکنده میباشند)، بـر اثــر هورمونهای مردانه و یا آندروژن به موهای زبر از نوع ترمینال تبدیل میگردند. هــورمونهای مردانه در زنان از تخمدان و غدد فوق کلوی آنها ترشح می گردد. زمــانی کـــه ترشح این هورمون در بدن زنان افزایش میـیابد، مـوهای زیر بغل و نواحی اعضای تناسلی و صورت به خاطر آنکه به این هورمون بیشتر حساس میباشند، در ایـن نـواحـی موها سریعتر به نـوع تــرمینال تبدیل میگردند. بنابراین زنان دچار پرمویی می شوند. الـبـتـه پـر مـویی در زنـان پس از یائسگی نیز بطور خفیفی مشاهده میگردد. کم کاری تیروئید، اسـتـفاده از داروی مینوکسیدیل و قرصهای جلوگیری از بارداری حاوی پروژسترون نیز موجب پر مویی میگردند. درمان آن شامل:

۱- دکلره کردن و بی رنگ ساختن موهای صورت.

۲- کندن موها توسط موچین، ریش تراش، بند انداختن و الکترولیز.

موخوره (SPLIT ENDS) چیست؟
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

زمانی که ساقه مو از درازا شکاف برمیدارد و سر مو شاخ
شاخ می گردد، به آن موخوره شدن مو می گویند. در این
حالت کوتیکول محافظ مو آسیب میبیند و فـیبر داخلی مو
فرسوده میگردد.

عوامل ایجاد موخوره:

۱- سشوار و اتو حالت دهنده مو چربی طبیعـی مــو را از
میان برده که سبب موخوره میشوند
۲- کمبود آب بدن: آب فراوان بنوشید.
۳- برس کشیدن موهای خیس: چـون ســبب کشیدگـی
ساقه مو شده و موها آسیب میبینند.
۴- از گیره و سنجاق سر کمتر استفاده کنید.
۵- در معرض زیاد نور خورشید قرار نگیرید.
۶- در محصولات مو حاوی الکل استفاده نکنید.
۷- استـفاده از رنـــگ مــو و فر کردن مو نیز سبب موخوره
میگردد.

علت اصلی موخوره کاهش رطوبت و چربی مو میباشد. تــنها راه درمان آن قیچی کردن موخوره مو است. سـعی کنید سر موهای خود را برای پیشگیری از موخوره شدن هر ۶ هفته یکبار اندکی کوتاه کنید.

موی درون روییده (INGROWN HAIR) چیست؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

هـــــنگامی که سر مو بدرون پوست فرو میرود به آن موی
درون روییده میگویند. علت اصلی آن این است که هـنگام
تـراشـــیدن مو توسط تیغ و یا ماشین اصلاح، مـوهـا را بـر
خلاف رویششان کوتاه میکنند. هــمواره موها را در جهت
رویششان بتراشید. یک دلیل دیگر آن این می بـاشـــد که
موها زیاد از ته تراشیده می شوند. مــوهای درون روییده
می توانند سبب التـهاب، خـارش و یـا عـــفونت گردند اما
معمولا خودشان خودبخود برطرف می شوند.

چگونه مو ها را صاف و یا فر میکنند؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

همانطور که اشاره شد، مـو از پـروتـئـیـن کــراتین تشکیل
یافته اسـت کـه قسـمت عـمده این پروتئین از اسد آمینه
سیستئین (CYSTEIN) ایجاد شده است.این اسید آمینه
دارای ترکیب سولفور در ساختمان خود میباشد.هنگامی
که دو سولفور با یکدیگر پیوند میخورند تشکیل پیـوند دی
سـولفـیـد را میدهند که یک پیوند کوالانسی می بـاشـد.
هـمچـنـین در مــــو تعداد زیادی پیوند هیدروژنی مـوجــود
می بـاشـــد. خیس شدن موها سبب از هـم گسسـتـن
پیوندهای هیدروژنی و خشک شدن موها سبب میـگردد.
بنابراین شما با خـیس کـردن مـوها قـادر بـه حــالت دادن
موهای خود می بـاشید. امـا بــرای فر کردن دائم موها از
محصولات ویژه ای استفاده میگردد. ایـن محصولات دارای
دو جزء اصلی می بـاشند.

۱- جزء اول که سبب ازهم گسستن پیوندهای دیسولفید
در مو می گــردند که مـعـمـولا از مــاده ای بنــام آمونیــوم
تیوگلیکولات (AMMONIUM THIOGLYCOLATE) استفــاده
میگردد.

۲- پـس از آنـکه مو را به حال دلخواه در آوردند از یک عامل
اکسید کننده بنام هیدروژن پروکساید برای متصل ساختن
مجدد پیوندهای دی سولفاید استفاده میکنند. به این طریق موهای شما فر میگردنـــد. برای صاف کردن موها نیز دقیقا از همین روش استفاده میشود.

علل ریزش مو چیست
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱- صـدمات خـارجی: کشــیدن شــدید مو توسط برس، کشیدگی مو بوسیله هد بـنـد، باندهای کشی و سنجاق سر، حرارت زیاد و سرمای شدید.

۲- کم خونی و کمبود آهن و سوء تغذیه، کمبود ویتامینهای A-B و کمبود روی.

۳- مصرف برخی داروها مانند: تیوراسیل.

۴- کم کاری غده تیروئید.

۵- نارسایی غدد فوق تیروئید.

۶- قارچ کچلی سر.

۷- استفاده زیاد از کلاه.

۸- گردش نامناسب خون در پوست سر.

۹- استرس.

۱۰- تغییرات هورمونی: استروژن رشد مو را تحریک کرده اما تستـوسـترون سبـب ریزش مو میگردد. در حین حاملگی موهای زنان ضخیم و پر پشت شده امــا پس از زایمان و یا یائسگی ریزش مو افزایش می یابد.

۱۱- آندروژنیک (ANDROGENIC ALOPECIA): علت ۹۵ درصد ریـزش مو در زنان و مردان را تشکیل میدهد. علت آن افزایـــش هورمون دی هیدروتستوسترون (DHT)  میباشد. این ماده نوع بسیار فعال تستوسترون است. سـبب کاهش فعالیت فولیکول شده و مــرحله آناژن را کوتاه میکند.

روشهای درمان ریزش مو
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱-اسـتـفاده از داروهــــایی مانند مینوکسیدیل (XANDROX/RETIN-A/(MINOXIDIL کـه رشد مو را تسریع و تحریک می کـنـند. بـرای آگــاهی یــافتن از آخرین داروهای موجود به بخش درمان قطعی ریزش مو مراجعه کنید.

۲- کاشت مو ساده: موهای پشت و کنار سر را برداشته
و به جلوی سر منتقل میکنند.

۳- کاشت موی تکه ای(FLAP): دراین روش پوست حاوی
مـــوی پشت سر و یا کنار سر را برداشته و به جلوی سر
پیوند میزنند.

۴- کاهش سطح پوست سر: در ایـن روش پــوست میان
فـرق سـر را شکـافـتـه و از از طـــرفین پوست را به سمت
همدیگر می کشند.

نکاتی مراقبتی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱- در شانه و برس مو با گذشت زمان گرد وغبار و آلودگی انباشته می گـردد کـه بـــهـتر است برس و شانه خود را توسط اندکی شامپو و یا محلول نشاسته شســـتشو داده و موهای گیر کرده میان آنها را بیرون آورده و تمیز کنید.

۲- موهای خیس را به هیچ وجه شانه و برس نکشید. مـوی سـر را نـیـز به سمت عقب شانه نکشید با این عمل به فولیکولهای مو فشار وارد می آورید.

۳- از سشوار با درجه خیلی گرم استفاده نکنید.

۴- برای رشد مو تغذیه مناسب داشته باشید: رژیـم غـذایی شـمـا بـایـد حاوی ویتامین بیوتین، B6، اسید فولیک، سولفور، روی، سیلیس، بتاکـاروتـن که در بـــدن مــــبــــدل به ویتامین آ میگردد و در سبزیجات و میوه های سبز رنگ و زرد رنگ موجود می بـــاشــــد، پروتئین: سویا، تخم مرغ، ماست و حبوبات.

۵- سیگار نکشید و از نوشیدنیهای حاوی کافئین استفاده نکنید.

۶- کمتر از غذاهای چرب و شیرین استفاده کنید.

۷- آب خیلی داغ به سرتان نزنید، خواب کافی داشته باشید و موهایتان را هر چند وقت یکبار کوتاه کنید.

۸- پوست سر خود را ماساژ دهید تا گردش خون در آن به خوبی جریان یابد.