الفبای سلامت واژن برای خانم‌ ها

در  زیر به مسائل مربوط به سلامت واژن و دستگاه جنسی در خانم‌ها می‌پردازیم. دقت کنید که هیچ چیز جایگزین توصیه‌های یک متخصص پزشک نمی‌شود و این اطلاعات فقط جنبه آموزشی دارند.

عفونت‌های واژن انواع مختلفی دارند که در اینجا به دو نوع متداول آن اشاره می‌کنیم:

• عفونت قارچی
• عفونت باکتریایی

 عفونت قارچی چیست؟

همه در بدن خود قارچ طبیعی دارند. قارچ بدن گیاهی ریز و میکروسکوپی است که در داخل بدن زندگی و رشد می‌کند. شما در گوش‌ها، دهان، گلو، شکم، روده‌ها و دستگاه تناسلی خود قارچ دارید. داشتن یک مقدار مشخص از قارچ طبیعی در بدن مفید است. اما زمانیکه مقدار آن بیش از حد می‌شود یا زمانیکه کلونی قارچ‌ها زیاد رشد می‌کنند و غیرقابل‌کنترل می‌شوند، فرد دچار عفونت قارچی می شود. این عفونت‌ها می‌تواند در هر قسمت از بدن که قارچ طبیعی دارد ایجاد شود.

عفونت باکتریایی چیست؟

باکتری یک موجود زنده میکروسکوپی در بدن است. باکتری نوع خوب و بد دارد. باکتری بد موجب عفونت شده و شما را بیمار می‌کند. باکتری‌های خوب باکتری‌های بد را می‌خورند تا به بهبود شما کمک کنند. همچنین بعضی از قارچ‌های طبیعی بدن شما را نیز می‌خورند تا سطح آن را در حد نرمال نگه دارند و از بروز عفونت قارچی جلوگیری کنند.

یک واژن سالم باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟

یک واژن سالم واژنی است که سطح pH آن نرمال باشد. این یعنی به اندازه کافی از قارچ‌ها و باکتری‌های خوب در آن وجود داشته و این دو مکمل همدیگر باشند و در داخل واژن هماهنگ باشند. اگر چیزی این توازن را به طریقی بر هم بزند، درنتیجه آن عفونت ایجاد می‌شود.

علل عفونت قارچی

هر چیزی که بر سطح pH اثر بگذارد می‌تواند موحب عفونت قارچی شود. عوامل زیر می‌تواند موجب وخیم‌تر شدن عفونت قارچی شده و در سایر قسمت‌های بدن نیز مشکلات قارچی ایجاد کند:

• دوش واژینال (حتی با آب زیرا باکتری‌های خوب را شسته و از بین می‌برد)
• صابون در واژن (باکتری‌های خوب را می‌کشد)
• لوسیون‌های بدن، محصولات روغن‌دار و هر چیزی که روی آن برچسب “مخصوص مصرف خارجی” زده شده باشد و وارد واژن شود
• دست یا هر چیز آلوده‌ای که وارد واژن شود
• روان‌سازهای جنسی که روغن یا گلیسرین داشته باشند (گلیسرین قندی است که می‌تواند موجب ایجاد یا تشدید عفونت قارچی شود)
• رژیم‌غذایی نامناسب (که سرشار از قندیجات، نشاسته، مواد اسیدی، قارچ، آجیل و پنیر باشد)
• پوشیدن شلوارها یا لباس‌های زیر تنگ، لباس‌هایی که مانع جریان هوا شود
• لباس خیس
• تماس پیدا کردن قند با واژن (استفاده از خامه، شیره، شکلات و امثال آن در رابطه‌ جنسی)
• شریک جنسی که به عفونت قارچی مبتلا باشد
• تمیز کردن واژن از عقب به جلو (دستگاه جنسی باید از جلو به عقب تمیز شود درغیراینصورت میکروب‌های موجود در مقعد به سمت واژن کشیده می‌شوند)
• هر چیزی که ابتدا با مقعد تماس یافته یا وارد آن شود و سپس با واژن تماس پیدا کرده و وارد آن شود
• برخی از انواع روش‌های جلوگیری از بارداری (مثل اسپرم‌کُش‌ها) شروع یک رژیم‌غذایی جدید (به خاطر تاثیر گذاشتن بر سطح pH) حساسیت به چیزی که با واژن تماس یافته یا وارد آن شود
• ضعف بهداشت
• عادت‌ماهیانه
• بارداری
• رابطه ‌جنسی از راه واژن که قبل از آن آلت شریک جنسی وارد مقعد شده باشد

علل عفونت باکتریایی

هم کشته شدن باکتری‌های خوب بدن و هم اضافه شدن به باکتری‌های بد. عفونت‌های باکتریایی بسیار متداول‌تر از عفونت‌های قارچی هستند و می‌توانند واقعاً خطرناک
شوند. وقتی کاری کنید که باکتری‌های خوب بدن کشته شوند، دو اتفاق ممکن است روی دهد: اول اینکه باعث می‌شود قارچ‌های طبیعی بدن بیش از اندازه رشد کنند و از کنترل خارج شوند و عفونت قارچی ایجاد شود و دوم اینکه باکتری‌های بد بر باکتری‌های خوب غلبه کرده و عفونت باکتریایی پدید می‌آید.

آنچه باعث خطرناک شدن عفونت باکتریایی می‌شود: ۱- بیشتر افراد تازمانیکه علائم به مرحله شدید نرسیده‌اند متوجه چیزی نمی‌شوند. درواقع، عفونت‌های باکتریایی به طور اتفاقی طی معاینات منظم واژن یا تست PAP تشخیص داده می‌شوند. ۲- زنان بسیاری آن را با عفونت قارچی اشتباه می‌گیرند و چون نمی خواهند پیش دکتر بروند خود به درمان خود می‌پردازند. این فکر بسیار اشتباه است، مگراینکه ۱۰۰% مطمئن باشید که آن مشکل چیست.

برخی از عواملی که موجب عفونت قارچی می‌شوند، عفونت باکتریایی نیز پدید می‌آورند.

• لوسیون‌های بدن، محصولات روغن‌دار و هر چیزی که روی آن برچسب “مخصوص مصرف خارجی” زده شده باشد و وارد واژن شود
• دست یا هر چیز آلوده‌ای که وارد واژن شود
• دوش واژینال (حتی با آب زیرا باکتری‌های خوب را شسته و از بین می‌برد)
• شریک جنسی که به خوبی آلت تناسلی خود را شستشو نداده باشد
• زخم یا خراشیدگی داخل واژن
• استفاده از داروهای مخصوص عفونت‌های قارچی زمانیکه به آن مبتلا نباشید
• تمیز کردن واژن از عقب به جلو (دستگاه جنسی باید از جلو به عقب تمیز شود درغیراینصورت میکروب‌های موجود در مقعد به سمت واژن کشیده می‌شوند)
• بهداشت ضعیف
• لباس‌زیر بند دار (زیرا بند بسیار نزدیک به مقعد قرار می‌گیرد و میکروب‌ها و رطوبت مقعد از پارچه لباس وارد واژن می‌شود)
• رابطه‌جنسی از راه واژن که قبل از آن آلت شریک جنسی وارد مقعد شده باشد

این عفونت‌ها چه علائمی دارند؟

ابتدا باید دقت کنید که بدن همه افراد به یک طریق عمل نمی‌کند. دانستن این علائم به این معنی نیست که برای تشخیص بیماری خودتان آماده می‌شوید. گاهی‌اوقات، این عفونت‌ها می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند و گاهی اوقات خیر. گاهی‌اوقات مشکلتان نه عفونت باکتریایی است و نه قارچی؛ سایر انواع عفونت و بیماری‌های مقاربتی هم همین علائم را دارند. به همین دلیل رفتن پیش متخصص اهمیت زیادی دارد. 

بااینکه در بسیاری از موارد، متخصصین پزشکی علائم زیر را برای این مشکلات تشخیص داده‌اند:

عفونت قارچی واژن:

• ترشحاتی که سفیدرنگ و توده‌ای شبیه پنیر باشند
• بوی مخمر در واژن، بویی مثل آبجو یا نان
• خارش و سوزش واژن، لب بیرونی و کشاله ران
• قرمز شدن و ناراحتی اطراف واژن، لب بیرونی و کشاله ران
• نداشتن عادت‌ماهیانه (بدون احتمال بارداری)

عفونت باکتریایی واژن:

• بوی قوی و ماهی‌مانند در واژن
• ترشحاتی که شیری‌رنگ، زردرنگ یا سبزرنگ باشند
• ترشحاتی بیشتر از حد معمول
• نداشتن عادت‌ماهیانه (بدون احتمال بارداری)
• درد زیرشکم (در موارد حاد)

مراقب باشید که یک عفونت باکتریایی اگر تحت درمان قرار نگیرد می‌تواند به گردنه‌رحم، رحم و حتی تخمدان‌ها سرایت کرده و موجب بیماری التهابی لگن شود. همچنین می‌تواند اندام‌های تناسلی شما را تخریب کرده و توانایی باروری شما را از بین ببرد. در برخی موارد، این اندام‌ها می‌بایست برداشته شوند. همچنین خطر سرطان در این ناحیه را نیز بالا می‌برد.

در سایر موارد حاد، حتی می‌تواند حالت‌تهوع و تب در ناحیه لگن و سایر قسمت‌های بدن، استفراغ و سرگیجه نیز ایجاد کند.

برای پیشگیری و مقابله با این عفونت‌ها چه باید کرد؟

قبل از هر چیز باید به طور مرتب نزد پزشک زنان بروید. همچنین نباید سعی کنید که مشکلات خود را خودتان تشخیص داده و اقدام به درمان آنها کنید. عفونت‌های مختلف نیاز به درمان متفاوتی دارند و استفاده از روش درمانی اشتباه می‌تواند موجب بدتر شدن وضعیتتان یا شروع یک مشکل جدید شود.

پزشک شما را معاینه کرده و داروهایی برایتان تجویز می‌کند اما این روش فقط این بار این مشکل را برطرف می‌کند. متاسفانه، به دلیلی عجیب، بعد از مرتبه اول ابتلا به عفونت واژن، مبتلا شدن دوباره به آن آسان‌تر می‌شود. به همین دلیل باید برای سالم و متوازن نگه داشت سطح PH و میزان باکتری‌های خوب و قارچ‌های طبیعی واژن خود تغییراتی ایجاد نمایید.

برخلاف باور عموم، داروهای عادی فقط ظاهر بیماری را برطرف می‌کند. آنچه باید انجام دهید این است که مشکل را از داخل درمان کنید. در زیر به نکاتی اشاره می‌کنیم که می‌تواند در کنار نسخه پزشک در خانه انجام دهید:

عفونت‌های قارچی واژن:

• برای قسمت داخلی اندام تناسلی از صابون استفاده نکنید.
• مصرف برخی موادغذایی مثل الکل، نشاسته (نان، برنج، پاستا، ذرت و سیب‌زمینی—همه اینها در بدن تبدیل به قند شده و موجب وخیم‌تر شدن عفونت قارچی می‌شوند)، موادغذایی اسیدی (مرکبات، سرکه و امثال آن)، پنیر و قارچ (هر دو آنها به رشد قارچ مربوط هستند و عفونت‌های قارچی را بدتر می‌کنند) و قند را قطع یا محدود کنید.
• هیچوقت چیزهایی که از تمیز بودن آن مطمئن هستید را وارد واژن خود نکنید. 
• از روان‌سازهای روغنی یا آنهایی که حاوی گلیسرین هستند استفاده نکنید
• از پوشیدن لباس زیر خیس یا مرطوب برای مدت طولاتی اجتناب کنید
• از پوشیدن شلوار یا لباس زیر تنگ یا لباس‌هایی که جلو جریان هوا را می‌گیرند خودداری کنید
• اگر طی عادت‌ماهیانه از نواربهداشتی استفاده می‌کنید، آنها را تند تند عوض کنید و خود را تا حد ممکن خشک نگه دارید
• بعد از حمام اطراف ناحیه واژن و مقعد را با دستمال توالت تمیز کنید. قارچ عاشق رطوبت است اما از جاهای خشک و پر از اکسیژن بیزار است. بنابراین هرچه ناحیه واژن خود را خشک‌تر نگه دارید بهتر می‌توانید از رشد قارچ جلوگیری کنید.
• ماست بخورید
• برای شستشوی لباس زیر خود از شوینده‌ها یا نرم‌کننده‌های خشن استفاده نکنید.

عفونت‌های باکتریایی واژن:

لطفاً دقت کنید که درصورت وجود عفونت باکتریایی، دکترها معمولاً از آنتی‌بیوتیک برای درمان استفاده می‌کنند تا باکتری‌های بد را از بین ببرد. مشکل اینجاست که آنتی‌بیوتیک‌ها باکتری‌های خوب را هم می‌کشند و شما را در معرض عفونت قارچ قرار می‌دهند. بنابراین لازم است اقداماتی انجام دهید تا از رشد قارچ جلوگیری کرده و رشد دوباره باکتری‌های خوب را تسریع کنید.

• کلیه نکاتی که درمورد عفونت قارچی ذکر شد برای مقابله با اثر منفی آنتی‌بیوتیک‌ها رعایت کنید.
• هر روز از مکمل سیر استفاده کنید. سیر واقعاً یک ماده‌غذایی معجزه‌آسا است. نه‌تنها با پایین آوردن سطح کلسترول خون برای سلامت قلب مفید است بلکه حاوی ترکیبی به نام آلیسین است که یک آنتی‌بیوتیک طبیعی بسیار قوی است. اما آلیسین فقط باکتری‌های بد را از بین می برد بنابراین باکتری‌های خوب شما امن می‌مانند.  برخی متخصصین پزشکی قدرت سیر را با پنیسیلین مقایسه می‌کنند. در بسیاری از فرهنگ‌ها از سیر تازه برای درمان زخم‌های عفونی استفاده می‌کردند. از اینرو نیاز به مکمل سیر دارید زیرا اگر بخواهید از سیر تازه استفاده کنید مجبور خواهید شد مقدار زیادی از آن را مصرف کنید (پختن سیر آلیسین موجود در آن را از بین می‌برد). مکمل شما باید مقدار آلیسینی برابر با ۵۰۰۰-۳۰۰۰ در هر وعده داشته باشد.
• برای تمیز کردن بدن از مقدار کافی مایعات (بدون قند) استفاده کنید.