سنگ کلیه : علائم و نشانه ها

هرکسی که تابحال دچار سنگ‌کلیه شده باشد، می‌داند که چقدر این مشکل دردناک است. درواقع، درد آن تقریباً شبیه به وضع‌حمل است. سنگ‌کلیه دردی دارد که شما را به زانو درمی‌آورد، تاحدی که حتی نمی‌توانید خود را به بیمارستان برسانید. بااینکه برخی از مُسکِن‌ها می‌توانند به طور موقت درد آن را التیام بخشند، اما فرد مبتلا به سنگ‌کلیه باید برای درمان دائمی، روزهایی را با درمان مایعات و احتمالاً مداخله جراحی سر کند. نیاز به ایجاد تغییر دائمی در رژیم‌غذایی و سبک زندگی است و ممکن است مشکل تا پایان عمر فرد چندین مرتبه بازگشت داشته باشد. پیشگیری بهترین راهکار برای مقابله با سنگ‌کلیه است اما ژنتیک و جنسیت معمولاً نقش بسیار مهمی در ایجاد سنگ‌کلیه دارند.

معرفی علائم و نشانه‌های سنگ‌کلیه چندان قطعی نیست زیرا ممکن است دچار ترکیبی از برخی علائم اصلی آن شوید. برخی از افرادیکه دچار سنگ‌کلیه شد‌ه‌اند، روزها در کمر خود احساس دردی کُند و نامعین می‌کنند و این درد برای برخی دیگر ممکن است شدید و بسیار تند و تیز باشد. این نشانه‌ها و علائم هشدار راهی برای افراد عادی است تا بتوانند سنگ‌کلیه را در خود تشخیص دهند و هیچوقت نمی‌تواند جایگزین تشخیص قطعی دکتر باشد. اگر دچار دردی بی‌امان و سخت شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. نباید صبر کنید تا حمله اصلی شروع شود—یک آزمایش ادرار ساده می‌تواند خیلی زود مشکل سنگ‌کلیه را تشخیص دهد.

در زیر به برخی از مهمترین نشانه‌ها و علائم حمله سنگ‌کلیه اشاره می‌کنیم:

۱٫ سابقه پزشکی و جنسیت. بااینکه خانم‌ها هم به همان میزان آقایان ممکن است دچار سنگ‌کلیه شوند اما تعداد مردانی که دچار سنگ‌کلیه می‌شوند بیشتر است. برخی محققان باور دارند که سابقه خانوادگی مشکلات کلیوی می‌تواند به طرز قابل توجهی احتمال ایجاد آن در شما را نیز افزایش دهد. هرگونه سابقه خانوادگی که نشاندهنده سنگ‌کلیه باشد را در خود بررسی کنید. پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. اگر می‌دانید که سنگ‌کلیه در خانواده‌تان موروثی است، حتماً از اقدامات پیشگیرنده مناسب، مثل افزایش مصرف مایعات بدون شکر و کافئین و خودداری از مصرف بیش از حد لبنیات مخصوصاً در شب، بهره بگیرید. هیچوقت عمداً بدنتان را به مرز بی‌آبی یا کم‌آب شدن نکشانید که ممکن است در اثر ساعات طولانی کار فیزیکی یا صرف زمان زیاد در گرما ایجاد شود. همیشه حین اضافه‌کار، یک بطری اضافه آب همراه خود داشته باشید. افرادیکه در معرض حمله سنگ‌کلیه هستند،هیچکاه نباید از دو چیز دور بمانند: یکی ذخیره خوب آب و دستشویی. نگه داشتن ادرار به مدت طولانی در طولانی‌مدت برایتان ایجاد مشکل می‌کند.

۲٫ درد کُند و شبیه به دندان‌درد که از ناحیه کمر و لگن آغاز می‌شود. این می‌تواند اولین نشانه وجود مشکل در شما باشد.

سطح درد می‌تواند مداوم یا متناوب باشد و گاهی بیاید و برود. به‌ندرت پیش می‌آید که به طور کل از بین برود. ممکن است تصور کنید که با مصرف یک یا دو داروی مسکن دردتان از بین می‌رود. بعد از چند ساعت یا حتی چند روز، شدت درد بیشتر شده و محل آن نیز مشخص‌تر می‌شود. برخی مبتلایان در ناحیه کلیه خود احساس فشار مشخصی می‌کنند، گویی ادرارشان می‌خواهد از مانعی بگذرد. بااینکه این درد قابل‌تحمل است اما هیچوقت نباید آن را چک نکنید.

۳٫ تب، بی‌حوصلگی و درد. درکنار این درد کُند در کمر، مبتلایان بسیاری دچار یک حس خستگی و بی‌حوصلگی می‌شوند. حتی ممکن است تب و لرز هم بکنید. فرایند فکری شما تارتر شده و سطح انرژیتان شدیداً پایین می‌آید. ممکن است واقعاً تب داشته باشید یا نداشته باشید اما باز هم دچار حالت‌تهوعی می‌شوید که معمولاً با سرماخوردگی و معده‌درد همراه است. راه رفتن برایتان سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود و این درد انجام کارهای روزمره را برایتان غیرممکن می‌سازد. برای بالا بردن دستانتان به بالای سر یا بلند شدن از حالت خمیده، مشکل خواهید داشت.

۴٫ نشانه‌هایی از خون در ادرار. در طول این مدت باید ادرارتان را بررسی کنید. ممکن است اثری از خون در ادرارتان بیابید یا خودِ ادرار ممکن است رنگی غیرعادی پیدا کند.

اگر رنگ ادرارتان نارنجی پررنگ شده بود، احتمالاً آب بدنتان را از دست داده‌اید. وجود خون در ادرار نشانه هشدار است. تیره بودن رنگ ادرار همراه با درد تیز و شدید در ناحیه کلیه می‌تواند پرچم قرمزی برایتان باشد که به پزشک مراجعه کنید. درمورد علائم خفیف‌تر، باید به طور قابل‌ملاحظه‌ای مصرف آب خود را افزایش دهید. اگر این موجب کمتر شدن علائم خفیف نشد و هنوز ترشحات غیرعادی ادرار داشتید، به پزشک مراجعه کنید.

۵٫ دردهای تیز و سوزن‌سوزن‌کننده در یک طرف کمر. اگر یکدفعه احساس درد شدیدی به شما دست داد انگار که شکمتان را از داخل بریده و باز کرده باشند، احتمالاً دچار حمله سنگ‌کلیه شده‌اید. درد شما در این مقطع دوبرابر می شود و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارید. این دردناک‌ترین قسمت بیماری است و حتی از بیرون آمدن خود سنگ هم دردناک‌تر است. اگر در مطب دکتر یا اورژانس بیمارستان نشسته‌اید، بلافاصله تقاضای ویزیت پزشک را بکنید. بدون داروهای مسکن، دچار دردی شدید و مداوم از جانب کمرتان خواهی شد که به سمت شکمتان کشیده می‌شود. بسیاری از مبتلایان با قرار گرفتن در حالت‌های بسیار خاص احساس راحتی بیشتری می‌کنند و برای برخی نیز خوابیدن روی زمین یا نشستن سروته روی صندلی کمی آرامش‌بخش است. اما وقتی مسکن را دریافت کنید، علائم قابل‌تحمل‌تر خواهند شد.

از روند درمان چه انتظاری باید داشته باشید؟ اولین روز شما در بیمارستان با آزمایشات و تست‌های ادرار و سونوگرافی می‌گذرد. تست ادرار وجود خون را در ادرار تایید کرده و نشاندهنده انسداد احتمالی کلیه خواهد بود. سونوگرافی محل سنگ و سایز نسبی آنها را نشان می‌دهد. برای ثابت نگه داشتن سطح آب بدن، احتمالاً تزریق سرم انجام می‌گیرد و رژِیم‌غذایی نیز به موادغذایی غیر از لبنیات و مایعات بدون کافئین محدود خواهد شد. بعد از گذشت یک تا دو روز استراحت، پزشک برحسب نتایج آزمایشات اقدامات مختلفی را تجویز می‌کند.‌ بسیاری از سنگ‌های کلیه بعد از چند روز افزایش مایعات مصرفی به طور طبیعی دفع می‌شوند. بیمار معمولاً بعد از بیرون آمدن سنگ احساس راحتی خواهد کرد و سایز سنگ معمولاً به اندازه تخم گرجه‌فرنگی است. اما خیلی از بیماران هم به این خوش‌شانسی نیستند. برای این افراد پزشک استفاده از ابزار سنگ‌شکن که سنگ را به قطعات کوچک‌تر و قابل دفع می‌شکند، تجویز می‌کند. آخرین راه درمان جراحی است که از کاتتر بر روی مجرای خروجی مثانه استفاده می‌شود و یک ابزار قلاب شکل سنگ را گرفته و بیرون می‌کشد. ندرتاً نیاز به جراحی باز می‌شود که از طریق آن سنگ از یک برش کوچک بیرون کشیده می‌شود.

اگر همه چیز خوب پیش رود، باید بعد از یک هفته به حالت عادی برگشته و بهبود یابید. دکتر به شما توصیه خواهد کرد به میزان زیاد از نوشیدنی‌های قنددار و کافئین‌دار استفاده نکنید و مصرف کلسیم خود را نیز در شب کاهش دهید. باید به خاطر داشته باشید که بیشتر آب بنوشید و از فعالیت‌های شدید که ممکن است موجب تعرق و از دست رفتن آب بدن شود خودداری کنید. وقتی یکبار دچار سنگ‌کلیه شوید، احتمال ابتلای دوباره شما بیشتر خواهد بود. اگر می‌خواهید این اتفاق برایتان تکرار نشود، باید به دقت به توصیه‌های پزشکتان گوش دهید.