اختلالات پیش از قاعدگی : نکات پریود

مقدمه

سندروم پیش از قاعدگی به اختلالاتی اطلاق می شود که به واسطه برخی تغییرات هورمونی در بدن ایجاد می شوند. برخی از خانم ها در بازه ای حدود دو هفته پیش از شروع سیکل ماهانه با این اختلالات مواجه می شوند. آمار و ارقام حاکی از آن هستند که از هر ۴۰ میلیون نفری که از این اختلالات رنج می برد، بیش از ۵ میلیون نفر نیازمند درمان های پزشکی فوری هستند. تعدادی زیادی از خانم ها در این دوران دچار تغییرات رفتاری شدید می شوند. با شروع قاعدگی این اختلالات به مرور کاهش پیدا کرده و نهایتاً از بین می روند و تا نزدیکی دوره بعدی خبری از آنها نخواهد بود. این اختلالات منظم و مکرری که از زمان تخمک گذاری تا شروع سیکل قاعدگی به خانم ها تحمیل می شود، اختلالات پیش قاعدگی نام دارند.

علائم

برای این نوع اختلال چیزی بیش از ۱۵۰ نشانه و مشخصه مختلف گزارش شده است که در افراد مختلف متفاوت می باشد. علائم این اختلال را می توان در دو گروه جسمی و روحی طبقه بندی کرد. بعضی از خانم ها شکایات می کنند که در این بازه دچار مشکلاتی نظیر: عدم توانایی در کنترل احساسات فردی، اضطراب، افسردگی، گریه کردن بی دلیل، و بی حوصلگی می شوند. از جمله رایج ترین مشکلات جسمانی هم می توان به گرفتگی عضلات شکم، سردرد و احساس خستگی مفرط اشاره کرد. گاهی نشانه های موجود در یک ماه با نشانه های ماه بعدی کاملاً متفاوت هستند. ممکن است خانمی در یک ماه همه ی نشانه ها را با هم داشته باشد و ماه دیگر به طور کلی هیچ گونه مشخصه ای نداشته باشد. به هر حال نمی توان گفت که همه خانم ها باید همه علائم را داشته باشند و رنج نشانه ها در هر کس منحصر بفرد است.

همانطور که پیشتر هم به آن اشاره داشتیم این مشخصه ها هم می توانند جسمانی باشند و هم احساسی. ممکن است دردهای جسمانی شامل مواردی نظیر سردرد، دل درد، گرفتگی عضلات شکم، یبوست، استخوان درد، اختلال در گردش خون، گر گرفتن، درد مفصل، تپش قلب، و افزایش وزن و یا کم اشتهایی باشند. تغییرات احساسی و رفتاری نیز می توانند شامل اضطراب، افسردگی، کج خلقی، تحریک پذیری بالا، ترس، تنش، کاهش تعاملات اجتماعی و تغییر امیال جنسی باشد.

حال به بررسی دلایل ریشه ای ایجاد این نوع اختلالات می پردازیم:

– دلیل اصلی ایجاد این گونه اختلالات تغییرات هورمونی است. تغییرات هورمونی از زمان بلوغ شروع می شوند، و از آنجاییکه در مواردی مانند: حاملگی، قطع مصرف قرص های ضد بارداری، عمل جراحی مربوطه مانند خارج کردن رحم (هیسترکتومی) هورمون های بدن دستخوش تغییرات متعددی قرار می گیرد خانم ها در این زمانها اختلالات بیشتری را احساس می کنند و از اینرو تشخیص سندروم پیش قاعدگی معمولاً کار دشواری نیست.

– این علائم با شروع بارداری افزایش می یابند، به ویژه در ماه دوم، و در ماه سوم به بالاترین میزان خود می رسند.

– وراثت در این مورد هم به عنوان عامل مهمی شناخته می شود. اما این امکان وجود دارد که برخی از این علائم حتی میان مادرها و دخترها و خواهر ها هم متفاوت باشد.

– گاهی اوقات در بعضی ماهها این علائم به بیشترین میزان خود می رسند و دلیل آن هم می تواند این باشد که خانم بیش از اندازه فعالیت فیزیکی داشته، مشغول تمیز کردن خانه بوده، و یا خواب و استراحت کافی نداشته. علائمی شبیه میگرن شدید، خستگی، افسردگی، ناتوانی، و گرفتگی عضلات شکم در این شرایط بروز می کند. خانم ها اصولاً در این زمان گزارش داده اند که توانایی مهار احساسات خود را ندارند و به عبارتی غیر قابل کنترل می شوند و این خود به عنوان عاملی برای تشدید افسردگی به شمار می رود.

علت

هنوز علت دقیقی پیرامون بروز سندروم پیش قاعدگی به طور ۱۰۰% اعلام نشده است. همچنین هنوز معلوم نیست که چرا برخی از خانم ها دردهای خیلی شدیدی را تجربه می کنند، برخی معمولی و برخی اصلاً درد ندارند. ولی دانشمندان اصولاً معتقدند که این مشکلات به دلیل تغییرات شیمیایی سلولهای عصبی ایجاد می شوند. از جمله موارد مهمی که باید همواره در نظر گرفت تغییرات هورمونی است که از مهمترین آنها می توان به کاهش میزان استروژن در این زمان اشاره کرد.

هورمون زنانه استروژن پس از قاعدگی شروع به زیاد شدن می کند و در میان دوره (زمان تخمک گذاری) به بالاترین حد خود می رسد و سپس به تدریج از میزان آن کاسته می شود. این هورمون تاثیر بر روی سلول های عصبی دارد و به نظر می رسد که با ترشح زیاد این هورمون میزان فعالیت سلول های مغزی افزایش پیدا می کنند. همچنین میزان نمک و قند خون را متعادل نگه می دارد وقتی مقدار آن در بدن کم شود فشار خون پایین می آید و فرد دچار تکرر ادرار می شود.

افسردگی پس از وضع حمل

یکی از علائم پیش از قاعدگی افسردگی است که پس از زایمان میزان آن خیلی شدیدتر از گذشته می شود. هورمون های موجود در بدن خانم ها پس از زایمان کم می شود و کاملاً طبیعی است که احساس افسردگی کنند، اما در قاعدگی پس از وضع حمل احساس افسردگی تشدید می شود و این افراد نمی توانند قطع این  هورمون ها به سلول های عصبی شان را تحمل کنند و احتمال آن وجود دارد کاری کنند که هم به خود و هم به نوزادشان آسیب برسانند و اولین درمان این است که این هورمون ها را به صورت مصنوعی وارد بدن کنند.

سندروم پیش قاعدگی و رژیم غذایی

بهره گیری از رژیم غذایی مناسب کمک بزرگی به محدود کردن عوارض پیش از سیکل قاعدگی است. با توجه به مشخصه های بیمار و میزان شدت این علائم پزشک بر طبق موارد زیر برنامه غذایی مقتضی را تجویز می کند:

– هر سه ساعت یکبار یک وعده کوچک غذایی صرف شود که در آن میزان کربوهیدرات بالا و قندهای ساده کم باشد. این امر به فرد کمک می کند که میزان گلوکز خون خود را ثابت نگه دارد و سطح انرژی در بدن او بالا و پایین نشود.

– به تدریج مصرف کافئین، الکل، نمک، چربی، کم و سپس قطع شود تا از افسردگی، خستگی، و تنش جلوگیری بعمل آید.

– مصرف روزانه ویتامینها و مینرالها نیز می توانند مفید باشند. یک قرص ویتامینی که حاوی ۱۰۰mcg ویتامین B6 ،B کمپلکس، ۳۰۰ mg منیزیوم و ۴۰۰ IU ویتامین E و ۱۰۰ mg ویتامین C باشد اثر بخشی بالایی خواهد داشت و به شما کمک می کند تا درد مفاصل، افسردگی و خستگی تان از میان برود. البته پیش از مصرف هر گونه دارویی ابتدا باید با پزشک خود صحبت کنید.

– ورزش هم مفید است. چراکه سبب کاهش استرس و تنش می شود، رفتارتان را متعادل می نماید، حس خوب بودن و تازگی را به شما القا می کند، گردش خون را افزایش می داده، و ترشح ماده طبیعی بتا-اندروفین را تسریع می کند. اصولاً بهتر است در طول هفته سه بار به مدت ۲۰- ۳۰ دقیقه ورزش کنید. ایروبیک، پیاده روی، کوهنوردی، دوچرخه سواری، و شنا گزینه های خوبی برای ورزش کردن به شمار می روند.

درمان روانی اختلالات پیش از قاعدگی

از سال ۱۹۳۰ زنان به عنوان جنس ضعیف تر قلمداد شده و به عنوان افراد بسیار هیجانی و تحریک پذیری شناخته می شدند. در این میان برای از ببین بردن این مشکلات خانم ها می توانند از دارهای آرام بخش و مواد حاوی سروتین استفاده کنند.

مشکل زمانی حاصل می شود که بیمار پس از اینکه از دارویی خاص برای چند دوره استفاده می کند آن دارو اثر خود را از دست می دهد. و آیا این اشتباه به خاطر آن رخ می دهد که دلیل اصلی ایجاد درد مورد بررسی دقیق قرار نگرفته؟ در برخی موارد هم مشاهده شده که مصرف زیاد داروهای آرام بخش سبب ایجاد خواب آلودگی و فراموشی و عدم تمایل بیمار به برقراری تعاملات اجتماعی شده است. با توجه به آزمایشات گسترده در این حوزه پژوهشگران به این نتیجه دست پیدا کرده اند که بهترین شیوه معالجه هورمون درمانی است.

درمان پزشکی

از سال ۱۹۵۳ درمانهای وابسته به هورمون مورد بررسی قرار گرفتند و معلوم شد که بر روی بیماران به خوبی جواب می دهند. حتی در طی آزمایش های انجام شده برای بررسی اثر بخشی تزریق هورمون استروژن معلوم شد که این هورمون در خانم ها هیچ گونه تاثیر جانبی ندارد و برای آقایون قدری آرام شدن زیاد و در پی آن تمایل به خوابیدن را به همراه داشت. این روزها برای از بین بردن دردهای قاعدگی این هورمون با دز پایین تری به خانم ها تزریق می شود.

همچنین در سال ۱۹۷۹ یک تیم تحقیقی پزشکی از دانازول برای از بین بردن دردهای شدید پیش از قاعدگی استفاده کردند که باید به صورت خوراکی در تمام طول ماه مصرف می شد تا میزان استروژن موجود در بدن تعدیل و تنظیم گردد. در بیش از ۱۰ مقاله گزارش داده شد که اثر بخشی این ماده تا ۸۰% موفقیت آمیز بوده است. البته گاهی اوقات تاثیرات جانبی نظیر آکنه، لک صورت، و اختلالات گردش خون هم گزارش شده که به آسانی قابل رفع هستند. مصرف این هورمون به ندرت تغییراتی را برای کلیه و استخوان ها ایجاد کرده.

همچنین در تحقیقاتی که در سال ۱۹۸۵ بر روی لوپرولید انجام شد، پژوهشگران به این نتیجه دست پیدا کردند که حادترین دردهای پیش از قاعدگی به واسطه این هورمون قابل درمان می باشند. خانم ها دیگر از دست این دردهای دوره ای دیوانه نمی شدند و میتوانستند مانند سایر روزهای ماه به زندگی خود ادامه دهند. البته خیلی مهم است که بیمار بتواند علائم درد خود را به خوبی برای پزشک توضیح دهد تا پزشک معالج با توجه به علائم درد از داروی مورد نظر برای درمان استفاده کند.

دردهای پیش از قاعدگی جدی هستند – و دارویی که تجویز می شود باید مستقیماً مطابق با نیاز بیمار باشد –  تا به واسطه ی آن عدم توازن هورمون ها مورد بررسی قرار گرفته و درمان شود.