خارش بدن – بیماری گال : علل و درمان

گال (جرب) – خارش بدن چیست؟

بیماری خارش بدن در اثر هجوم نوعی انگل خارش آور به بدن، ایجاد می شود. این انگل ها Sarcoptes scabiei نامیده میشوند، بسیار ریز بوده و دارای ۸ پا میباشند (در مقایسه با حشرات که ۶ پا هستند). اندازه آنها بسیار کوچک بوده و تنها به ۳/۱ میلیمتر میرسند. آنها در زیر پوست پنهان می شوند و سبب ایجاد خارش شدید در پوست شده که این خارش ها در شب به مراتب شدید تر می شوند. انگل هایی که منجر به بروز بیماری خارش می شوند، آنقدر کوچک هستند که با چشم های غیر مسلح قابل رویت نبوده و برای دیدن آنها حتماً باید از ذره بین یا میکروسکوپ استفاده کرد.

ابتلا به بیماری چگونه صورت می پذیرد؟

انگل های ناقل این بیماری سخت گیر و مشکل پسند هستند. آنها حداکثر برای ۲۴ تا ۳۶ ساعت می توانند در بدن میزبان زنده باقی بمانند. انتقال آنها تنها با برخورد مستقیم بدن به بدن از بیمار به فرد سالم امکانپذیر خواهد شد. به ندرت اتفاق می افتد که بر اثر دست دادن، آویختن لباس ها در کنار لباس های فردی که مبتلا به بیماری است، و استفاده از ملافه و پتویی که شب قبل توسط ناقل استفاده شده، به این بیماری دچار شد. برای انتقال بیماری حتماً برخورد فیزیکی باید صورت بگیرد، به همین دلیل هم هست که این مریضی در جوانانی که زندگی جنسی فعال تری دارند، بیشتر شایع می باشد. همچنین انواع دیگر برخورد فیزیکی مانند زمانی که مادر کودکش را در آغوش می گیرد، نیز می تواند دلیل انتقال بیماری به شمار رود. در طول مدت زمان مکرر، دوستان نزدیک و افراد خانواده نیز می توانند از طریق در آغوش گرفتن یکدیگر به این بیماری مبتلا شوند.

آیا سگ و گربه هم ناقل بیماری هستند؟

سگ ها و گربه ها دارای انواع متفاوتی از انگل ها هستند که درصد بسیار زیادی از آنها نمی توانند به راحتی به انسان انتقال پیدا کند. انگل های بخصوصی بر روی بدن سگ ها وجود دارند که بیماری گال را انتقال می دهند و با نام mange شناخته می شوند. البته زمانیکه انگل های بدن گربه سانان و سگ سانان با پوست انسان برخورد میکنند، به راحتی نمی توانند به بقای خود ادامه دهند و تنها یک خارش سطحی را بوجود آورده و سپس از بین می روند. این قبیل خارش ها با بیماری خارش انسانی که با گذشت زمان بد و بدتر می شود و تا زمانیکه به درستی درمان نشود از بین نمی رود، تفاوت دارد.

علائم و نشانه های بیماری چیست؟

این بیماری سبب بروز فرو رفتگی و برآمدگی های کوچکی در آرنج، مچ، بین انگشتان، کشاله ران، و زانو می شود. در آقایون معمولاً زائده هایی شبیه به جوش و یا کورک بر روی آلت تناسلی پدید می آید. باید توجه داشت که در تمام برآمدگی ها حشره وجود ندارد. در افراد بالغ حتی اگر هزاران فرو رفتگی و برجستگی بر روی پوست ایجاد شده باشد، چیزی بیش از ۱۰ تا ۱۵ حشره در بدن آنها وجود نخواهد داشت.

در کتاب های پزشکی مربوط به این بحث اغلب از واژه نقب “burrow” سخن به میان آمده. این ها همان برآمدگی های ۲ تا ۳ میلیمتری هستند که ما بین انگشتان بوجود آمده و تقریباً غیر قابل رویت می باشند. البته این برآمدگی ها معمولاً با خراشیدگی های خطی که بزرگ و قابل مشاده هستند و به دلیل خارش های فراوان بر روی پوست بدن انسان ایجاد می شوند، اشتباه گرفته می شوند. باید توجه داشت که اساساً خارش سبب تخریب این گونه نقب ها می شود.

چه احساسی به بیمار دست می دهد؟

خارش یکی از مشخصه های بارز بیماری است. خارشی که انگل ها ایجاد می کنند، بیرحمانه و شدید است. در یک هفته اول خارش ملایم است، اما به مرور زمان شدت پیدا می کند و در طی یک تا دو ماه به جایی می رسد که خوابیدن تقریباً غیر ممکن می شود.

ماهیت “شبانه” خارش ها می تواند پرستار و پزشک را گمراه کند، چراکه کلیه بیماری هایی که علائمی از خارش در آنها وجود دارد، در شب شدت پیدا می کنند. دلیلش هم این است که در شب هنگام کمتر مسئله ای وجود دارد که ذهن فرد را نسبت به خارش منحرف سازد.

یکی از مشخصه های خارش در این نوع بیماری ماهیت بیرحمانه آن است. پس از چند هفته خارش شما را به هیچ وجه رها نمی کند. سایر بیماری هایی که با خارش همراه هستند، پس از یک مرحله خارش – که شامل ایجاد اگزما و کهیر نیز می شود- علائم بیماری به شدت کاهش پیدا می کند. تحت این نوع بیماری ها، ممکن است برای مدت زمان بسیار کوتاهی در خواب شبانه فرد اختلال ایجاد شود اما به آن حد نمی رسد که بیمار نتواند در شب استراحت کند و یا به دلیل خارش های مکرر از خواب بیدار شود.

درمان بیماری چگونه است؟

معالجه این بیماران ساده است. مراحلی که باید برای درمان پشت سر بگذارید به شرح زیر می باشند:

۱- باید از انگل کش هایی مانند پرمترین (permethrin) استفاده کنید. این پمادها از ناحیه گردن به پایین مورد استعمال قرار گرفته و سپس شستشو داده شود. استعمال کرم باید تا ۷ روز ادامه پیدا کند. همچنین می توانید از یک اونس (معادل ۳۰ گرم) کرم لیندان lindane 1% استفاده کنید. این کرم را نیز باید از ناحیه گردن به پایین بر روی پوست خود بمالید و حداکثر پس از ۸ ساعت آنرا بشویید. این کرم اگر به طور مستقیم وارد پوست گردد، سبب ایجاد حمله های ناگهانی بیماری های متفاوت می شود به همین دلیل اگر پوست خراشیده، و یا دارای جوش های تحریک پذیر است نباید از آن استفاده کنید. همچنین مصرف این پماد بلافاصله پس از استحمام توصیه نمی شود. به دلیل رعایت جوانب احتیاط بهتر است خانم های باردار، شیرده، و کودکان زیر ۲ سال از این کرم استفاده نکنند. این نوع کرم تنها زمانی تجویز می شود که بیمار، نسبت به سایر راههای درمانی واکنش مناسب نشان نداده باشد.

۲- داروهای خوراکی نیز برای درمان بیماری وجود دارند که از جمله آنها می توان به ایورمکتین (ivermectin) اشاره کرد. این ماده یک انگل کش موثر است و درد سر استعمال کرم را هم ندارد. مرکز مبازه با بیماری در امریکا پیشنهاد کرده که بهتر است این دارو در دوز ۲۰۰ میکروگرم به ازای هر کیلو از وزن بدن استفاده شده و دو هفته بعد مجدداً مصرف تکرار شود. هر چند مصرف قرص های خوراکی خیلی راحت تر از استعمال پماد است، اما این قرص تاثیرات جانبی منفی بیشتری نسبت به انواع کرم ها دارد.

۳- آنتی هیستامین ها مانند دیفن هیدرامین (diphenhydramine) می توانند در رهایی شما از خارش های مکرر نقش شایان ذکری را ایفا کنند.

۴- لباس ها، ملافه ها و پتوها را با آب گرم به خوبی بشویید. انگل ها برای مدت زمان طولانی قادر نیستند در خارج از بدن موجود زنده زندگی کنند، اما بهتر است کل لباس های خود را بشویید و خشک کنید، فرش ها و مبلمان را تمیز کرده و اقدامات پیشگیرانه دیگر را نیز در این خصوص انجام دهید.

۵- مراقب برخوردهای جنسی خود باشید و ارتباط خود را با اعضای خانواده در یک چهارچوب قرار دهید. (ارتباطتان را با کسانی که خود ناقل بیماری هستند کم کرده و ارتباطی که امکان انتقال بیماری را ممکن می سازد، قطع کنید.)

از آنجایی که خارش به مرور زمان افزایش پیدا می کند، برای درمان کامل چند روز وقت لازم است تا خارش به طور کلی از میان برود. پس از گذشت یک تا دو هفته، رهایی شما از بیماری چشمگیر خواهد بود. اگر بعد از این مدت تغییری احساس نکردید، باید از انگل نمونه برداری شده و نوع آنرا مشخص کنند.

آیا امکان دارد که تشخیص بیماری نادرست باشد؟

معمولاً چنین اتفاقی می افتد؛ چرا که در مراحل اولیه برآمدگی ها شبیه به جوش های کوچک یا نیش پشه هستند، اما پس از گذشت چند هفته، زمانیکه بیماری به اوج خود می رسد، علائم نمود بیشتری پیدا کرده و کاملاً قابل تشخیص خواهد بود.

تحت چه شرایط خاصی امکان انتقال بیماری افزایش می یابد؟

افراد سالخورده و ضعیف که در خانه سالمندان و یا سازمان های مشابه دیگر نگهداری می شوند، ممکن است دچار بیماری شده و علائم خاصی را نیز از خود بروز ندهند. در این شرایط بیماری به صورت اپیدمی درآمده و فراگیر می شود. مبارزه با نمونه های اینچنین بسیار دشواربوده اما خوشبختانه تعداد آنها بسیار کم می باشد.