عفونت مجرای ادرار : علل، پیشگیری، درمان

مقصر باکتری‌ها هستند

عفونت مجرای ادرار معمولاً با باکتری ای. کولی (E. coli) ایجاد می‌شوند که عموماً در دستگاه گوارش و روی پوست اطراف نواحی دستگاه تناسلی و مقعد یافت می‌شوند. وقتی این باکتری وارد مجرای ادرار می‌شود، می‌تواند خود را به مثانه رسانده و عفونت ایجاد کند.

دخترها خیلی بیشتر از پسرها دچار عفونت مجرای ادرار می‌شوند، و دلیل آن هم تفاوت در شکل و درازای مجرای ادرار است. دخترها مجرای ادرار کوتاه‌تری نسبت به پسرها دارند و دهانه آن به مقعد و واژن که احتمال وجود باکتری در آن زیاد است، نزدیک‌تر است. بعضی افراد بیشتر به عفونت مجرای ادرار مبتلا می‌شوند اما این افراد معمولاً مشکلات دیگری دارند که آنها را در معرض عفونت قرار می‌دهد مثل ناهنجاری ساختارها و عملکرد مجرای ادرار. متداول‌ترین مشکلات عملکردی مجرای ادرار ریفلاکس مثانه نام دارد، وضعیتی که بخشی از ادرار به عقب برمی‌گردد یا دچار رفلاکس از مثانه به حالب و حتی به کلیه‌ها می‌شود.

راه‌های مختلفی وجود دارد که باکتری به مجرای ادرار برسد. حین رابطه‌جنسی، باکتری موجود در واژن ممکن است به سمت مجرای ادرار رفته و در آخر به مثانه که در آنجا ادرار محیط خوبی برای رشد آن فراهم می‌کند، برسد. این دلیل آن است که بیشتر خانم‌‌ها که فعالیت جنسی بالایی دارند زیاد به عفونت مجرای ادرار مبتلا می‌شوند (عفونت مجرای ادرار مسری نیست یعنی شما آن را از فردی دیگر نمی‌گیرید). باکتری همچنین می‌تواند در اثر تمیز کردن بدن از عقب به جلو بعد از دفع  وارد مثانه شود که دهانه مجرای ادرار را آلوده می‌سازد. استفاده از اسپرم‌کُش‌ها (ازجمله کاندوم‌هایی که اسپر‌م‌کش دارند) و دیافراگم بعنوان راه جلوگیری احتمال ابتلا به عفونت مجرای ادرار را افزایش می‌دهد.

بیماری‌های مقاربتی نیز ممکن است علائمی شبه عفونت مجرای ادرار داشته باشند مثل درد توام با ادرار. دلیل آن التهاب و ناراحتی مجرای ادرار یا واژن است که معمولاً در کلامیدیا و سایر بیماری‌های مقاربتی پیش می‌آید. این مشکلات اگر تحت درمان قرار نگیرند، موجب مشکلات طولانی مدت مثل بیماری التهاب لگن و ناباروری می‌شوند. برخلاف عفونت مجرای ادرار، بیماری‌های مقاربتی مسری هستند.

علائم عفونت مجرای ادرار

عفونت مجرای ادرار علاوم مختلفی دارد. عفونت مثانه با علائم زیر همراه است:

– تکرر ادرار

– سوزش یا درد همراه با دفع ادرار

– احساس مداوم اضطرار ادرار بااینکه هربار مقدار بسیار کمی ادرار از بدن خارج می‌شود

– درد زیرشکم

– درد بالای استخوان لگن (در خانم‌ها)

– احساس پر بودن مقعد (در آقایان)

– ادرار خونی یا بدبو

– تب خفیف

– احساس خستگی عمومی

عفونت کلیه با علائم زیر همراه است:

– تب شدید

– لرز

– حالت‌تهوع و استفراغ

– درد شکم

– ادرار خونی یا کف‌آلود

– کمر درد

درصورت مشاهده هرگونه از این علائم، حتماً باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر علائم را نادیده بگیرید، از بین نخواهند رفت، فقط بدتر می‌شوند. هرچه سریعتر درمان را شروع کنید، ناراحتی ناشی از آن کمتر خواهد بود.

بلافاصله به مطب پزشکتان زنگ بزنید. اگر دکتر در دسترستان نیست، می‌توانید به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید. مهمترین چیز این است که بلافاصله اقدام کنید.

مقابله با باکتری

تنها پزشک می‌تواند عفونت مجرای ادرار را درمان کند. اولین کاری که پزشک انجام می‌دهد این است که با گرفتن یک نمونه ادرار تایید کند فرد دچار عفونت مجرای ادرار شده است. از شما خواسته می‌شود که محل دفع ادرار را به‌خوبی تمیز کنید و بعد در ظرف استریل ادرار کنید.

اگر بعد از آزمایش ادرار، عفونت تشخیص داده شد، دکتر برایتان آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد کرد. ازآنجا که انواع مختلفی از آنتی‌بیوتیک‌ها موجود هستند، دکتر نمونه ادرار را برای کشت ادرار می‌فرستد که آزمایشی است که نوع دقیق باکتری که موجب عفونت شده است را مشخص می‌کند. حدوداً ۴۸ ساعت طول می‌کشد تا نتیجه کشت ادرار مشخص شود و بعد دکتر از بیمار می‌خواهد که بنابر نتیجه آزمایش آنتی‌بیوتیک خود را تغییر دهد.

بااینکه آنتی بیوتیک‌ها بلافاصله شروع به مقابله با باکتری‌ها می‌کنند اما نمی‌توانند فوراً همه علائم را برطرف کنند. اگر فردی بخاطر عفونت مجرای ادرار درد زیادی داشته باشد، دکتر دارویی برای رفع اسپاسم و درد مثانه تجویز خواهد کرد. این باعث می‌شود که رنگ ادرار نارنجی روشن شود اما اشکالی ندارد و باعث می‌شود که طی چند ساعت وضعیت بیمار بهتر شود. درصورت وجود عفونت کلیه، دکتر داروی درد نیز تجویز خواهد کرد.

درمورد برخی عفونت‌ها، فرد باید ۳ روز آنتی‌بیوتیک مصرف کند اما معمولاً افراد مبتلا به عفونت مجرای ادرار ۷ تا ۱۴ روز باید مصرف دارو را ادامه دهند. خیلی مهم است که حتماً آنتی‌بیوتیک‌ها را تا پایان دوره به طور کامل مصرف کنید. افراد زیادی وقتی حالشان کمی بهتر می‌شود مصرف آنتی‌بیوتیک را قطع می‌کنند اما این باعث می‌شود باکتری‌ها به طور کامل کشته نشوند و احتمال برگشت دوباره عفونت مجرای ادرار افزایش می‌یابد. اگر عفونت مجرای ادرار برای شما تشخیص داده شده است و علائم مشکل بعد از ۲ تا ۳ روز از مصرف داروها هنوز وجود داشت، حتماً با پزشکتان تماس بگیرید.

نوشیدن مقدار زیاد آب حین و پس از درمان اهمیت زیادی دارد زیرا هر بار که ادرار می‌کنید، مثانه خود را کمی بیشتر پاک می‌کند. افراد مبتلا به عفونت مجرای ادرار باید از مصرف قهوه و غذاهای ادویه‌دار خودداری کنند. و بااینکه ترک سیگار همیشه و در همه حال ایده‌ای عالی است اما این مسئله برای افراد مبتلا به عفونت مجرای ادرار اهمیت بیشتری دارد زیرا کشیدن سیگار با مشکلات مثانه در ارتباط است.

افرادیکه برای مشکل عفونت مجرای ادرار فوراً به پزشک مراجعه می‌کنند، طی یک هفته علائمشان باید از بین برود. برای عفونت‌های جدی‌تر کلیه، اکثر افراد باید دوباره پیش دکتر بروند تا مطمئن شوند که مشکلشان به کلی برطرف شده است.

در هر حالت، دکتر از بیمار درخواست می‌کند که به مدت یک هفته از رابطه‌جنسی دوری کنند تا التهاب به طور کل از بین برود.