تقویت نیروی تفکر و اندیشه

از آنجاییکه نیروی تفکر وابسته به دیگر مهارتها درانسان است، همواره تلاش های زیادی جهت ترقی و تقویت آن در سرتاسر دنیا صورت می گیرد. نیروی تفکر ترکیبی از عوامل ساختاری چون، حواس پنجگانه، قوه ی درک، حافظه، خلاقیت، نوع زبان و علائم و رموز مربوط به آن است، همچنین پایه و اساس استعدادهای یادگیری، توانایی کنکاش در مسائل زندگی و استدلال در آن می باشد. مطالعات آموزشی بین المللی بر این باور است که کسانی که در صدد هستند تا قدرت تفکر خود را بالا ببرند، به تدریج با شناخت مهارت ها در تفکر و حل مشکلات آن، سطح حواس پنج گانه، قوه ی درک و آگاهی خود را افزایش می دهند. بطور مثال درباره ی یک موضوع ناشناخته و نامعلوم دیگر فقط نمی گویند: “این یعنی چه؟ یا چیست؟” بلکه با نیروی تفکر خود سعی می کنند به شناخت ماهیت آن چیز و کارکرد آن نیز بپردازند.”این چه طوری کار می کند؟”

سه عامل تعیین کننده نیروی تفکر در هر فرد عبارتند از:

·        داده ها: کسب و سازمان دهی داده ها و اطلاعات از محیط بوسیله ی حواس پنج گانه، و متعاقبا” درک  و تأیید نتایجی که از این طریق به آنها دست یافته ایم.

·        کنترل: بررسی موقعیت برای اقدامات موثر و معنی دار، برای مثال، نقشه ریزی، تصمیم گیری و ارزیابی.

·        خروجی: راه و روش صحیح جهت استفاده از معلومات برای حل مشکلات موجود در زندگی، بطور مثال، یادآوری، تفکر و بررسی و اظهار نظرها.

در مرحله اول، باید بر داده های محیطی توجه لازم را جهت دریافت و مشاهده ی آنها  داشته باشیم. در برخی افراد ضعف در حواس پنجگانه، سطح ادراکی و جسمی، مشکلاتی را اعم از عدم توانایی در تشخیص و پردازش داده های ورودی برای آنها ایجاد می کند. در برخی دیگر نیز معایبی چون عدم توانایی در پاسخ دهی و عکس العمل، ذخیره و بازیابی اطلاعات و داده ها پیش می آید.

یکی از زیر مجموعه های نیروی تفکر که به علاقه مندان آموزش داده می شود، چگونگی ثبت در حافظه، دسترسی و استفاده ی به موقع از اطلاعات است. البته این مباحث تحت محور مسائل فرهنگی و محیطی هر فرد متفاوت است.

نمونه :امیر حسین و رضا ( دو کارآموز درزمینه تقویت قدرت تفکر)

امیر حسین و رضا با طرح سوالاتی از یکدیگر می خواهند قدرت تفکر خود را ارزیابی کنند. آنها به مدت چهار سال است که در این کلاس ها ثبت نام کرده اند و با هم به روی یک ماکت مدل هواپیما کار می کنند. آنها یاد گرفته اند که در هر زمینه از طرح خود، بطور مثال، مواد مورد استفاده و اینکه از کدام یک از آنها بهتر است استفاده کنند، مذاکره کنند. مربی آنها در زمینه ی افزایش مهارت در نیروی تفکر، آنها را تشویق می کند تا ابتدا به نظرات و عقاید یکدیگر گوش دهند، سپس با بیان سوالاتی، همدیگر را به تفکر و تعقل بیشتر مشتاق کنند: بطور مثال، “چطور می شود که این قطعات را به یکدیگر چسباند؟” یا “نمی دانم اگر بتوانی با چسب مایع بچسبانی؟” ، “خوب، چرا دو تا چسب را با هم مخلوط نمی کنی؟” ، “اگر از نوارچسب استفاده کنیم چطور؟” ، “شاید اینطوری بهتر باشد؟”

قوه ی هوشیاری و حواس پنج گانه

این مهارتها عبارتند از :

·        حس بصری، (تعقیب، تعمیر، بازرسی و تمرکز دید،…)

·        حس شنیداری، ( شنیدن و عکس العمل مناسب،… )

·        حس لامسه، (لمس جنس پارچه، البسه، اشیای مختلف و توانایی تشخیص جنس آنها،…)

·        تعامل بین حواس پنجگانه، (در حال پیاده روی، می توانید به اطراف نگاه کنید و هم خوراکی در دست آن را لمس کنید و میل کنید،…)

مهارتهای نیروی تفکر اولیه

·        خواندن فکر دیگران و پیش بینی

·        یادآوری (تقویت حافظه)، برای مثال، از طریق عکس و یا شفاهی با مرور موضوعات

·        درک دلیل و معلول و استدلال در مورد آن

·        ایجاد ارتباط بین موضوعات، تجربیات و اتفاقات

·        خلاقیت و قدرت تخیل، برای مثال، انجام آزمایشات توسط یک گروه و بهره گیری از عقاید و نظرات مختلف در زمینه ای و در نتیجه خلق اکتشافات جدید،

در اینجا به نمونه هایی از این آموزش ها می پردازیم:

خواندن فکر دیگران و پیش بینی

مریم در این دوره ثبت نام کرده است، او همواره دوست دارد فردی متفاوت باشد، روابط و مسائل روزمره را سریع تر درک کند و در تعامل گفتگو با دیگران پیش روی کند. مریم همیشه عروسک های خیمه شب بازی را دو ست دارد، از اینکه برق می زنند و می توان آنها را حرکت داد لذت می برد،  او هر روز که از مدرسه به خانه بر می گردد، در یک اتاق تاریک( که تنها سوی کمی از نور در گوشه ای از اتاق باشد)، آرام و راحت می نشیند، و تمام وقایع آن روز را در مدرسه و … با عروسک خیمه شب بازی توضیح می دهد، در این بین از تمام چیزهایی که دیده است، احساس کرده و … صحبت می کند، اهداف مربی وی از این سبک آموزش ها:

·        تمرکز و توجه بیشتر

·        تقویت حس دیداری

·        عکس العمل سریع تر

·        افزایش توان پیش بینی و برخورد با وقایع

یادآوری ( تقویت حافظه )

آرش به مدت سه سال است که در این کلاسها ثبت نام کرده است، مشکل او فراموش کردن کارهای روزمره و درسهایی بود که درمدرسه آموزش داده می شد، او هر روز بعد از مدرسه، به کلاسهای آموزشی تقویت حافظه می رود، در آن جا لیستی مأخذ و سمبولیک برای تمام کارهایی که ممکن است یک دانش آموز در طول روز انجام دهد اعم از، نحوه و نوع لباس، غذایی که باید به مدرسه ببرد، … در میز کار آنها نصب است. او پس از علامت زدن کارهایی که از صبح انجام داده است، این لیست را به همراه خود می برد و در راه برگشت، باقی کارهای انجام شده در خود کلاس آموزشی و یا … را در لیست وارد می کند. قدم آخر و اصلی آن است که بدون نگاه به لیست سعی کند به خاطر آورد چه کارهایی را انجام داده است.

خلاقیت و نوآوری

در زمینه پرورش هنر:  نوید در این کلاسها باید کارهای چاپ دستی را با هر وسیله که به ذهنش می رسد انجام دهد، برای مثال، او با نگاهی به اطراف، برگ بزرگی را دید، بی درنگ آن را سریع در یک ظرف رنگ فرو برد و به روی کاغذ چسباند و به این صورت یک چاپ دستی را خود خلق کرد.